सध्या व्हॉट्सअॅप आणि फेसबुक यावरून ‘डेटा प्रायव्हसी’चा विषय खूपच चर्चेत आला आहे. व्हॉट्सअॅप आपली कोणती माहिती गोळा करून इतरांना पुरवणार आहे? तर.. आपण कुठे आहोत ते ठिकाण, कम्प्युटरवरचा आयपी अॅड्रेस, वापरत असलेली आॉपरेटिंग सिस्टीम, आपल्या मोबाइलची बॅटरी लेव्हल, आपण वापरत असलेलं नेटवर्क (रिलायन्स / बीएसएसनएल इ.), भाषा, जगात ज्या स्थानिक प्रमाणवेळेत आहोत तो झोन, आपल्या मोबाइलचा IMEI क्रमांक (आपला मोबाइल हरवला किंवा चोरीला गेला, तर या १५ आकडी नंबरवरून थांग लावता येतो), तसंच आपण मेसेज कोणते/कशा प्रकारचे पाठवतो, कोणाला फोन करतो, कोणत्या ग्रुपचे सभासद आहोत, आपलं स्टेटस, आपला प्रोफाइल फोटो, आपण ऑनलाइन कधी होतो.. 

माहिती पुरवण्यात आपण केलेली आॉनलाइन transactions and payments हा अजून एक प्रकार व्हॉट्सअॅपनं वाढवला आहे. कोणत्या अॅपवरून आपण पेमेंट्स केली इत्यादी माहिती त्यात येते. 

युरोपियन युनियन्समधले युजर्स सोडून इतर ठिकाणी व्हॉट्सअॅपच्या ‘प्रायव्हसी पॉलिसी’मध्ये हे बदल घडण्याची शक्यता आहे. 

खरं तर आपली वैयक्तिक माहिती कम्प्युटरवर फारशी ‘सुरक्षित’ नाही हे ‘उघड गुपित’ आहे.

फेसबुक आधीच तुमच्याबद्दल कोणकोणती माहिती गोळा करतं? तर.. तुमचं पृथ्वीवरचं ठिकाण, वय, पिढी, लिंग, भाषा, शिक्षण, शिक्षणाचं क्षेत्र, शाळा, वंश, उत्पन्न, खर्च, कोणत्या प्रकारचं घर आहे त्याची माहिती, घराची किंमत, घराचा आकार, घराचं चौरस फुटातलं क्षेत्रफळ, तुमच्या मित्रयादीत पुढच्या ३० दिवसात किती जणांची अॅनिव्हर्सरी किंवा वाढदिवस आहे, किती जण कुटुंबापासून दुसऱ्या शहरात राहतात, कोणत्या मित्रांचं नवीन लग्न किंवा साखरपुडा झाला आहे, किती जण लिव्ह इन रिलेशनशिपमध्ये आहेत, किती जणांना नुकतीच नोकरी मिळाली आहे, किती जणांनी नुकतंच घर बदललं आहे, पालकांचं वय किती आहे, तुम्हाला मूल होणार असेल तर कधी होणार आहे, राजकारणात किती जणांना रस आहे, किती जण अंतर्मुख किंवा बहिर्मुख स्वभावाचे आहेत, तुम्ही नोकरी कुठे करता, ते उद्योगाचं क्षेत्र कोणतं आहे, तुमचा हुद्दा, तुमचं आॉफिस कसं आहे, तुमच्या आवडीनिवडी, मोटारसायकल्स वापरायला किती जणांना आवडतं, कोण मोटारगाडी घ्यायचा विचार करतंय (किंमत /ब्रँड इ.), कोण गाडी दुरुस्तीला देणार आहे, किती वर्षांत गाडी बदलता, तुमच्या कंपनीतले किती जण मोटारगाड्या वापरतात, तुम्ही कोणती ऑपरेटिंग सिस्टीम वापरता, गेम्स किती जण खेळतात, किती जण फेसबुकवर इव्हेंट्स तयार करतात, फेसबुकवरून जाहिराती करायला किती जण किती पैसे देतात, कोणता युझर कोणतं फेसबुक पेज अॅडमिनिस्टर करतो, कोण किती, कोणते फोटो अपलोड करतं, तुम्ही कोणता इंटरनेट ब्राउझर, ई-मेल्स, इतर अॅप्स वापरता, नवीन तंत्रज्ञान बाजारात आल्यावर किती दिवसांनी वापरता, तुम्ही कोणत्या देशात जन्माला आलात आणि आत्ता कुठे राहता, तुम्ही कोणत्या संघटनेत आहात, तुमच्याकडे किती क्रेडिट/डेबिट कार्डस् आहेत, ती तुम्ही किती वेळा वापरता, तुम्ही रेडिओ ऐकता का, कोणते टीव्ही कार्यक्रम बघता, कोणता मोबाइल वापरता, इंटरनेट कनेक्शन कोणतं वापरता, नुकताच स्मार्टफोन घेतला आहे का, इंटरनेट स्मार्टफोनवरून वापरता का, कोणत्या प्रकारचे कपडे घालता, सर्वांत जास्त खरेदी वर्षातून कधी करता, बिअर/वाइन किंवा इतर मद्य खूप जास्त प्रमाणात कोण विकत घेतं, जास्त किराणा सामान कोण घेतं, जास्त सौंदर्यप्रसाधनं कोण घेतं, कोणती औषधं कोण घेतं... इत्यादी.

२००७ साली मार्क झुकेरबर्ग सीईओ शोधत होता, त्या वेळी त्यानं इंजिनीअर किंवा तंत्रज्ञ शोधला नाही, तर जाहिरातक्षेत्रात करिअर केलेल्या शेरिल सँडबर्गला नियुक्त केलं, हे पुरेसं बोलकं आहे. 

‘१९८४’ या कादंबरीत जॉर्ज ऑर्वेलनं ‘माणसाचा प्रत्येक संवाद आणि प्रत्येक विचार यावर लक्ष ठेवलं जाईल’ असा इशारा दिला होता. याच कादंबरीतला बिग बॉस पुढे म्हणतो, ‘इतरांचं भलं कसं होईल याच्याशी आम्हाला काही देणंघेणं नाही. आम्हाला फक्त सत्ता मिळवण्यात आणि गाजवण्यात रस आहे!’

१९७७ साली सिडने शेल्डनच्या ब्लडलाइन या कादंबरीत एक प्रसंग होता. तो असा :

शेल्डनच्या ब्लडलाइन या कादंबरीमध्ये मॅक्स हॉर्नंग हा डिटेक्टिव्ह ही माहिती कम्प्युटरवरून शोधून काढतो. या कादंबरीत शेल्डन म्हणतो, ‘आजच्या जगात प्रायव्हसी हा भ्रम आहे. प्रत्येक नागरिक हा कम्प्युटरसमोर उघडा पडलेला आहे.’